29 παιδιά από όλο τον κόσμο φωτογραφίζονται με τα παιχνίδια τους...

Τα παιχνίδια για κάθε παιδί είναι το μέσο που τους βοηθά να ανακαλύψουν τον κόσμο, τον εαυτό τους και το περιβάλλον τους. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας αλλά και ένας τρόπος έκφρασης όλων των παιδιών του κόσμου. Δυστυχώς κάποια παιδιά έχουν ένα δωμάτιο παιχνίδια και ζητούν περισσότερα ενώ για άλλα έστω και ένα αρκουδάκι, τους είναι υπερ-αρκετό. Οι παρακάτω φωτογραφίες με τις όποιες ομοιότητες ή διαφορές είναι απολαυστικές!

 Λετονία

 Κένυα

Σουηδία

Νότια Αφρική

Ζάμπια

Πηγή: http://www.lifo.gr/team/omorfia/36824

Κατάθλιψη και καταθλιπτικότητα στην εφηβεία...

 Τα συναισθήματα θλίψης, θυμού και απογοήτευσης συναντώνται πολύ συχνά στους εφήβους. Καθημερινά βλέπουμε εφήβους που περνούν ατελείωτες ώρες απομονωμένοι, ξαπλωμένοι, αισθανόμενοι ένα κενό, μια «βαρεμάρα», όπως τη χαρακτηρίζουν. Άλλες φορές πάλι επαναστατούν ενάντια στη κοινωνία, αμφισβητούν τις αξίες με τις οποίες έχουν μεγαλώσει, προκαλούν τον περίγυρό τους να τους δώσει απαντήσεις σε μεγάλα ερωτήματα της ζωής: Γιατί υπάρχω; Έχει νόημα η ζωή; Τι είναι αγάπη;  Συχνά ανακαλύπτουμε πως οι σκέψεις αυτές υποκρύπτουν συναισθήματα απαξίωσης του εαυτού, ενοχής, ματαιότητας, συναισθήματα που υπάρχουν και στην κατάθλιψη.

Τι ωθεί όμως έναν έφηβο να αισθάνεται έτσι; Οι εκδηλώσεις αυτές είναι συχνά αναπόσπαστο κομμάτι της ωρίμανσης προς την ενήλικη ζωή. Διότι η εφηβεία αποτελεί ακριβώς αυτό: Ένα πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Και αυτό το πέρασμα, όπως κάθε μεταβατική περίοδος – και ίσως η εφηβεία να είναι η σημαντικότερη- δεν είναι ποτέ εύκολο. Εφηβεία χωρίς αλλαγή δε νοείται. Ο έφηβος πρέπει να πάρει τη θέση των γονιών κάτι που θεωρείται από τη φύση του «πράξη επιθετική» (D.Winnicott).

Σ΄ αυτή τη φάση λοιπόν οι ισορροπίες της παιδικής ηλικίας διαταράσσονται πλήρως και ο έφηβος καλείται να ιδιοποιηθεί αυτές τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα του και που έχουν πολλαπλές επιπτώσεις στις σχέσεις του με το περιβάλλον το οικογενειακό, το σχολικό, το φιλικό. Δεν είναι πια παιδί αλλά ούτε ενήλικoς με αποτέλεσμα να λειτουργεί σαν παιδί και να προσπαθεί συγχρόνως να φερθεί ως ενήλικος. Διχάζεται, δυσκολεύεται και παλεύει με αντιφατικές επιθυμίες, από τη μια να μη χάσει την παντοδυναμία και την ανεμελιά της παιδικότητας και από την άλλη να μεγαλώσει, να είναι ανεξάρτητος και να αυτενεργεί. Πολλές φορές λοιπόν παρομοιάζουμε αυτή τη διεργασία της εφηβείας με το πένθος διότι ο έφηβος είναι αντιμέτωπος με πολλαπλές απώλειες, απώλειες που δημιουργούν αισθήματα θλίψης, μιας φυσιολογικής θα λέγαμε «καταθλιπτικότητας»,  που συνυπάρχει όμως, με μια υπόγεια κινητικότητα: νέες σχέσεις, αύξηση των γνώσεων, ανάπτυξη της αφαιρετικής και κριτικής σκέψης κ.λ.π. Το συναίσθημα όμως, διατηρεί τη πρωτοκαθεδρία στη ζωή του εφήβου. Ο ψυχικός πόνος, η θλίψη, ο θυμός, η απελπισία και από την άλλη, η υπέρμετρη χαρά, ο ενθουσιασμός, η εξιδανίκευση καταστάσεων και σχέσεων, εναλλάσσονται συχνά και πολλές φορές με αντιφατικό τρόπο.

Απώλεια της παιδικότητας..

 
Σταματά να παίζει. Ξαφνικά τα παιχνίδια του δεν του προκαλούν το ενδιαφέρον. Τα αγγίζει και δεν αισθάνεται πλέον την ανάγκη να ασχοληθεί με αυτά. Δεν επιθυμεί να του φέρονται σαν παιδί, θέλει να δρα μόνος του αλλά δυσκολεύεται να αναλάβει ευθύνες. Συγχρόνως όμως αναπολεί αυτή την ανέμελη ηλικία όπου όλα ήταν πιο απλά και γνώριμα. Δυσκολεύεται να διαφοροποιηθεί από τους συνομηλίκους του διότι αισθάνεται ότι και ο ίδιος δε γνωρίζει που βρίσκεται, ποια είναι η εικόνα του, αν θα τον απορρίψουν.
 

Απώλεια του παιδικού σώματος και ανάδυση σεξουαλικότητας..

Όπως αναφέραμε και πριν, ο έφηβος αντιμετωπίζει απότομες αλλαγές στο σώμα του, τόσο εσωτερικά, όσο και στην εξωτερική του εμφάνιση. Πολλές φορές νιώθει πόνο ή ενοχλήσεις που του είναι δυσάρεστες και απέναντι στις οποίες νιώθει ανήμπορος. Δε ξέρει πως να ντυθεί. Άλλες φορές φορά φαρδιά ρούχα έτσι ώστε να κρύβονται αυτές οι αλλαγές, άλλες φορές τις τονίζει υπερβολικά προκειμένου να ‘’φωνάξει’’ στο περιβάλλον να τον προσέξει, να δείξει ότι δεν είναι ίδιος, ότι έχει την πρωτοβουλία να κάνει με τον εαυτό του ότι θέλει. Άλλες φορές πάλι φορά μαύρα προκειμένου να δείξει συμβολικά την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Το σώμα σεξουαλικοποιείται, ξεκινούν οι σχέσεις με το άλλο φύλο, ο έφηβος έρχεται αντιμέτωπος με την πραγματικότητα των σχέσεων, με απρόσμενα συναισθήματα και αισθήσεις που πολλές φορές δυσκολεύεται να διαχειριστεί.
 

Απομυθοποίηση των κοινωνικών αξιών..

Μέσα απ’ όλες αυτές τις αλλαγές σε ατομικό επίπεδο ο έφηβος ανακαλύπτει, αμφισβητεί και κρίνει την κοινωνία στην οποία καλείται να ζήσει ως ενήλικος, μια κοινωνία που δημιουργήθηκε από την προηγούμενη γενιά συμπεριλαμβανομένων και των γονιών του.
Συχνά αισθάνεται αυτή τη πραγματικότητα ως εχθρική, απόμακρή, σκληρή και άδική. Άλλες φορές νιώθει απογοητευμένος, απομονώνεται και αρνείται να εμπλακεί σ’ αυτή τη σύμβαση, άλλες πάλι επιθυμεί κάτι ν’ αλλάξει, να επαναστατήσει.Οι γονείς και το περιβάλλον πάλι δυσκολεύονται –και είναι εύλογο- να αντιδράσουν σ’ αυτές τις προκλήσεις και τις απότομες αλλαγές συμπεριφοράς.

Κρίνεται αναγκαία η θέσπιση σταθερών ευδιάκριτων ορίων και αξιών. Συχνά οι αντιδράσεις των γονέων έχουν υπερβολική ελαστικότητα ή αυστηρή λογική. Μπορεί να απαγορευθεί κάτι πολύ απλό και μπορεί να επιτραπεί κάτι πολύ ακραίο. Έτσι αντικατοπτρίζεται η αμηχανία που αισθάνονται οι γονείς απέναντι στον έφηβο. Οι γονείς καλούνται να «περιέξουν» αυτές τις αλλαγές, τις συγκρούσεις, τις προκλήσεις. Πρέπει να μπορέσουν να συνοδεύσουν τον έφηβο σ’ αυτή την περιπέτεια της ζωής του ( να του προσφέρουν μια μεγάλη αγκαλιά). Πρέπει επίσης να αποδεχθούν τη διαδικασία αποχωρισμού που τους επιβάλλεται. Να δεχτούν πρώτα οι ίδιοι ότι το παιδί τους καλείται να αποχωρήσει από το σπίτι, απ’ αυτή τη στενή σχέση που είχε εδώ και τόσα χρόνια με τους ίδιους ενώ συγχρόνως  βρίσκονται και οι ίδιοι αντιμέτωποι με μεγάλες αλλαγές.

Σε αυτά τα στοιχεία λοιπόν συνίσταται η περιγραφή της διεργασίας της εφηβείας ως παρόμοιας με τη διεργασία πένθους και κατά συνέπεια με την καταθλιπτικότητα. Όμως θα πρέπει να διαχωρίσουμε αυτό το καταθλιπτικό συναίσθημα από την κατάθλιψη. Για να την περιγράψουμε πιο απλά, η κατάθλιψη συνίσταται στην επίμονη και παρατεταμένη θλίψη που αισθάνεται κάποιος διότι νιώθει ότι αδυνατεί να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις και τις απαιτήσεις της ζωής του. Οι αιτίες μπορεί να είναι πολλές.  Η κατάθλιψη στους εφήβους πιο συγκεκριμένα δανείζεται στοιχεία και από την παιδική κατάθλιψη, πλησιάζει όμως περισσότερο τα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης των ενηλίκων.  Είμαστε όμως ιδιαίτερα επιφυλακτικοί, λόγω της δυναμικής αυτής της περιόδου να χρησιμοποιούμε διαγνωστικά κριτήρια που αφορούν κυρίως τους ενήλικες. Ο έφηβος δυσκολεύεται να εκφράσει το καταθλιπτικό συναίσθημα. Σπάνια ζητά ο ίδιος βοήθεια για το πρόβλημά του. Οι γονείς επίσης, συχνά δεν αντιλαμβάνονται την κατάθλιψη του εφήβου, ενώ δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στις διαταραχές συμπεριφοράς ή στις σχολικές επιδόσεις. Η θλίψη αυτή  μπορεί να ερμηνευτεί, αδίκως, ως δείγμα ωριμότητας από την πλευρά του εφήβου.

Θα λέγαμε λοιπόν συνοπτικά ότι η σοβαρότητα ενός καταθλιπτικού συνδρόμου κρίνεται σύμφωνα με την ποιότητα, την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Χαρακτηριστικά συμπτώματα που παρουσιάζονται είναι τα ακόλουθα: Καταθλιπτική διάθεση σχεδόν όλη τη μέρα, αϋπνία ή υπερυπνία, ελαττωμένη ενεργητικότητα ή κόπωση, διαταραχές στη διατροφή, μειωμένη δυνατότητα συγκέντρωσης, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αναποφασιστικότητα. Πιο ανησυχητικά είναι η σημαντική και απότομη απώλεια ή αύξηση βάρους και φυσικά οι σκέψεις θανάτου ή η  απόπειρα αυτοκτονίας.

Θα πρέπει εδώ ν’ αναφερθούμε επίσης σε μία έννοια που χαρακτηρίζει την εφηβική κατάθλιψη και πιο συγκεκριμένα τις ιδιαιτερότητές της. "Συγκαλυμένη κατάθλιψη"  θεωρείται η κατάθλιψη που εκδηλώνεται πρώτα σε σωματικό επίπεδο ή στο επίπεδο των πράξεων δηλαδή πριν αναγνωριστεί η συναισθηματική συνιστώσα της κατάθλιψης. Παρουσιάζεται με σωματικές εκδηλώσεις όπως πονοκέφαλοι, σωματικοί πόνοι, κούραση, ταχυκαρδία, νευρογενής ανορεξία ή ακόμα και με άρνηση φροντίδας της σωματικής υγιεινής, επίσης με πράξεις όπως διαταραχές συμπεριφοράς, παραβάσεις, χρήση αλκοόλ ή ουσιών, υπερκινητικότητα ή ακόμα με σχολική φοβία ή σχολική αποτυχία.

Σημασία έχει να υπάρχει ένα περιβάλλον όπου ο έφηβος να νιώθει πως μπορεί να εμπιστευθεί τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του, να είναι κάποιος εκεί να τον ακούσει και όχι να τον κρίνει. Σήμερα οι έφηβοι πιέζονται ιδιαίτερα ως προς τις αποδόσεις τους στο σχολείο ή σε άλλες κοινωνικές δραστηριότητες. Οι απαιτήσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθούν είναι ιδιαίτερα πιεστικές και πολλές φορές κλονίζονται ψυχοσυναισθηματικά. Ρόλος της οικογένειας και του σχολείου είναι να σταθούν δίπλα τους, να ‘’απορροφήσουν τους κραδασμούς’’, να τους παρέχουν υποστήριξη και συμπαράσταση στο δρόμο τους.

Πηγή: Ελεάνα Παπαγεωργίου, Κλινική Ψυχολόγος

Όταν οι φόβοι γίνουν φοβίες...

Πολλά παιδιά όπως και οι ενήλικες κάποια στιγμή στη ζωή τους είναι πιθανό να νιώσουν φόβο για κάτι.Τα βρέφη φοβούνται τους δυνατούς θορύβους, τους αγνώστους ή την απομάκρυνση από τους γονείς. Τα παιδιά στη νηπιακή ηλικία φοβούνται τα φαντάσματα, τα τέρατα και το σκοτάδι. Τα παιδιά στη σχολική ηλικία έχουν φόβους για το σχολείο, τις φυσικές καταστροφές και τους τραυματισμούς. 

Πώς διαχωρίζουμε το φόβο από τις φοβίες;;

O φόβος είναι ένα συναίσθημα που πηγάζει από την προσδοκία του κινδύνου. Είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που μας βοηθάει να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και σταματά μετά την απομάκρυνση του φοβικού ερεθίσματος.

Η φοβία είναι ένα  παρατεταμένο συναίσθημα φόβου για κάποιο ερέθισμα που μπορεί και να μην αποτελεί απειλή. Μπορεί να οφείλεται σε μια άσχημη εμπειρία ή σε άγχος ενδεχόμενης αποτυχίας είτε σε άλλες αιτίες.Τα αποτελέσματα της φοβίας στο άτομο είναι σίγουρα δυσάρεστα, καθώς συχνά το αναγκάζει να αποκόβεται από δραστηριότητες που συνδέονται με τη φοβία και να ζει με το άγχος της ενδεχόμενης αντιμετώπισής της.

Τι είναι οι παιδικές φοβίες;;
Η παιδική φοβία είναι ένας έκδηλος και επίμονος φόβος, ο οποίος είναι συχνά υπερβολικός και παράλογος και εκλύεται από την παρουσία ειδικού αντικειμένου ή ειδικής κατάστασης (π.χ. χρήση ασανσέρ, ζώα, ύψος κλπ)

Οι φοβίες μπορεί να δημιουργηθούν με πολλούς τρόπους:

• Άμεση δυσάρεστη εμπειρία του παιδιού, (π.χ. το δάγκωμα ενός σκυλιού).
• Μέσω των γονεϊκών εμπειριών (μίμηση)
• Όταν οι γονείς χρησιμοποιούν τον φόβο για να συνετίσουν τα παιδιά τους.

Οι φοβικές αντιδράσεις «μαθαίνονται» από το παιδί καθώς αυτό συνδέει μια δυσάρεστη εμπειρία με μια συγκεκριμένη ουδέτερη κατάσταση. Για παράδειγμα, αν η εκδήλωση σεισμού βρήκε το παιδί μέσα σε ένα ασανσέρ, είναι πιθανόν το παιδί να αναπτύξει φοβικές αντιδράσεις.

Η σημαντικότερη οδός όμως, μέσω της οποίας αναπτύσσονται και εδραιώνονται οι φοβίες στα παιδιά είναι μέσω της μετάδοσής τους από τους ενήλικες. Η μετάδοση αυτή μπορεί να γίνει τόσο με λεκτικό όσο και με μη λεκτικό τρόπο. 

Το παιδί πολύ εύκολα αντιλαμβάνεται τις εκδηλώσεις φόβου των ενηλίκων και ασυνείδητα τις υιοθετεί. Ακόμα και τα πιο μικρά σήματα, όπως οι μορφασμοί και οι χειρονομίες που προδίδουν φόβο μπορούν να γίνουν αντιληπτά από τα παιδιά

Τα μικρά παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις μεταδοτικές συνέπειες των συναισθημάτων που βιώνουν τα πρόσωπα του στενού τους περιβάλλοντος και –ιδιαίτερα- οι γονείς τους.

Όταν οι φόβοι γίνουν φοβίες...

Είναι δυνατόν ορισμένοι φόβοι να εξελιχθούν σε φοβίες, οι οποίες εκδηλώνονται με έντονο άγχος ακόμα και στην ιδέα του αντικειμένου ή της κατάστασης που φοβάται το παιδί και τα οποία προσπαθεί επίμονα να αποφύγει.

Η έγκαιρη αντιμετώπιση των φοβιών είναι απαραίτητη διότι οι φοβίες σε αντίθεση με τους φυσιολογικούς φόβους της προσχολικής ηλικίας, μπορεί να έχουν δυσμενείς συνέπειες τόσο στην καθημερινή λειτουργικότητα όσο και στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Οι φοβίες σπάνια υποχωρούν από μόνες τους, αντιθέτως, τις περισσότερες φορές μπορεί να πολλαπλασιάζονται, να γενικεύονται και σε άλλους τομείς και να συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή. Πολλές φορές μπορεί το φοβικό αντικείμενο να αλλάζει κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης αλλά τα βασικά συμπτώματα της φοβίας, δηλαδή το αυξημένο και γενικευμένο άγχος, με πιθανές ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, και η προσπάθεια αποφυγής ορισμένων καταστάσεων εξακολουθούν να ταλαιπωρούν το άτομο και να δυσκολεύουν την προσαρμογή του.

Τρόποι αντιμετώπισης:

• Αναγνώριση αν η φοβία πραγματικά υπάρχει (τη διάγνωση την κάνει πάντοτε ένας ειδικός).
• Συχνά ο φόβος μπορεί να είναι τρόπος ελέγχου και χειρισμού από το παιδί πρός τους γονείς.
• Συστηματική απευαισθητοποίηση.
• Δε δίνουμε συναισθήματα στην περίπτωση που το παιδί συνεχίζει να φοβάται-δεν εντείνουμε δηλαδή το συναίσθημα του παιδιού. Η δική μας αντιμετώπιση και ψυχραιμία είναι ο τρόπος που το παιδί θα αντιμετωπίσει το δικό του συναίσθημα.

Συχνά οι γονείς λένε: «Μην είσαι χαζός! Δεν υπάρχουν τέρατα στην ντουλάπα σου!». Με αυτό τον τρόπο το παιδί θα πάει για ύπνο στο δωμάτιό του όμως η φοβία θα εξακολουθήσει να υπάρχει. 

Οι φόβοι μπορούν εύκολα να γίνουν φοβίες-όλα εξαρτώνται από τη δική μας αντιμετώπιση απέναντι στο συναίσθημα του παιδιού...

Πηγές: Παυλίδη Βίκη-Εκπαιδευτική Ψυχολογος

Κάκουρος, Ε. & Μανιαδάκη, Κ. (2002). Ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων – Αναπτυξιακή προσέγγιση. Αθήνα: Εκδόσεις Τυπωθήτω.



Όταν τα όρια δεν σημαίνουν τιμωρία...

 Σε τι χρησιμεύουν τα όρια στη ζωή των παιδιών;

 Ο γονιός τρέφει αναμφισβήτητα μεγάλη αγάπη και τρυφερότητα για το παιδί του. Η διαδικασία της ανατροφής έχει και καλές, γλυκές στιγμές, έχει όμως και άχαρες, σκληρές στιγμές. Άμεσος στόχος να τεθούν οι κανόνες και οι αρχές που βοηθούν το παιδί στην κατανόηση του πεδίου και στην καλύτερη ένταξή του στο κοινωνικό του περιβάλλον, αυτό σημαίνει όριο. Η ανατροφή λοιπόν έχει να κάνει με τριβές, με διαμάχες αλλά και με αρμονική συνύπαρξη, με συμφωνίες και αντιπαραθέσεις. Όπου υπάρχει τριβή, υπάρχει και θερμότητα και η σχέση γονέα-παιδιού είναι μια τρυφερή και ζεστή σχέση. Η τριβή της ανατροφής μάς βοηθά να ορίσουμε τις θέσεις μας, μάς βοηθά να κατακτήσουμε την κοινωνική μας ταυτότητα, μάς βοηθά εν τέλει να μεγαλώσουμε.  Δεν πρόκειται για μια ανταγωνιστική διαδικασία που κάποιος από τα δύο μέρη αναγκαστικά πρέπει να χάσει. Τόσο ο γονιός όσο και το παιδί του έχουν να κερδίσουν από αυτή τη διαδικασία ανατροφής. Εδώ δε χωρούν αντιθέσεις, ανταγωνισμοί και επίδειξη γνώσεων, εδώ μιλάμε για κατανόηση της διαδικασίας του μεγαλώματος, για νοιάξιμο σχετικά με την αγωνία του παιδιού να μάθει, να νιώσει, να γευτεί, να κάνει λάθος και να ξαναπροσπαθήσει. Έτσι η ανατροφή μετατρέπεται σε μια κοινή πορεία γονιών-παιδιών, αλληλοτροφοδοτούμενη και χαράζεται με κοινή δράση και προσπάθεια.  Η θέσπιση ορίων είναι μια διαδικασία που διαρκεί σε όλη μας τη ζωή, έτσι μαθαίνουμε τι είναι σωστό και τι είναι λάθος τι μας ταιριάζει και τις μας απωθεί, τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται, τι μας κάνει αποδεκτούς και τι μας απομακρύνει από τους άλλους.Τα παιδιά έχουν ανάγκη από όρια. Το όριο είναι αγάπη, είναι φροντίδα. Το όριο είναι σημείο συνάντησης. Το όριο σημαίνει ταυτόχρονα ένωση και χωρισμός. Το όριο είναι εκεί που συναντιέμαι εγώ με τον άλλο, αλλά κι εκεί που χωρίζομαι από αυτόν. Το όριο είναι το σημείο επαφής. Το όριο προστατεύει. Το να θέτει κανείς όρια σημαίνει προσοχή και σεβασμό στην ανθρώπινη προσωπικότητα.
 

Τα όρια παρέχουν ασφάλεια. Η ανασφάλεια των παιδιών γεννιέται από την ασυνέπεια αλλά και τις αλλαγές κάθε τόσο των μεθόδων ανατροφής τους, από αυτό που ονομάζουμε διπλά μηνύματα. Τα παιδιά μπερδεύονται, δεν ξέρουν τι ισχύει και τι δεν ισχύει, τι τους ζητείται, τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται, μέχρι που επιτρέπεται να προχωρήσουν και που οφείλουν να σταματούν. Τα διπλά μηνύματα προκαλούν σύγχυση, αποδυναμώνουν το γονιό και αφαιρούν το έδαφος εμπιστοσύνης και ασφάλειας από το παιδί. Ασφαλώς η θέσπιση των ορίων από την πλευρά των γονιών σημαίνει αυτόματα και την τήρηση πρώτιστα από τους ίδιους. Η θέσπιση των ορίων χωρίς την ταυτόχρονη τήρησή τους ισοδυναμεί με την απώλεια της αξιοπιστίας των γονιών.Ωστόσο ο ορισμός των ορίων δεν σημαίνει υπερπροστασία και  απομάκρυνση από την ελευθερία της εμπειρίας. Όποιος προσπαθήσει να προφυλάξει τα παιδιά από κακές εμπειρίες περιορίζοντας τα όριά τους, το μόνο που θα πετύχει, θα είναι να διαπλάσει έναν άβουλο, ευνουχισμένο και αδύναμο άνθρωπο.
 

Η έννοια του ορίου δεν πρέπει να επενδύεται αρνητικά και να συνδέεται αυτόματα με την τιμωρία, την αποθάρρυνση, την απαγόρευση, τον ηθικό περιορισμό και τη διαρκή άρνηση. Το όριο συνδέεται πολύ περισσότερο με την επιθυμία αναφοράς σε σταθερούς κανόνες, αξίες και πρακτικές συμβουλές. Θέτοντας όρια στηρίζουμε τα παιδιά μας, τα βοηθούμε να αυτονομηθούν και τους δείχνουμε πως ορίζεται το μονοπάτι της αποτελεσματικής προσαρμογής, που περιλαμβάνει τη γνώση των κοινωνικών κανόνων και το σεβασμό της ατομικότητας. Τα όρια είναι μέρος των θεμελίων πάνω στα οποία χτίζονται οι σχέσεις γονέων - παιδιών.

Η έλλειψη οριών...

  

Όποιος δε θέτει όρια, μετατρέπεται από μόνος του σε έναν άνθρωπο ανίκανο να δράσει, υποχείριο των παιδιών, ενώ ταυτοχρόνως χάνει την προσοχή και το σεβασμό τους.  

• Η κατανόηση, η φροντίδα και η ενασχόληση με τα παιδιά δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι αποδεχόμαστε την υπέρβαση των ορίων.  
• Η παντελής έλλειψη κυριαρχίας στην παιδαγωγική διαδικασία επιφέρει σοβαρά προβλήματα, που συχνά μετατρέπονται σε ψυχικά τραύματα
• Χωρίς όριο το μωρό αισθάνεται φόβο μπροστά στο χάος
• Τη στιγμή που οι γονείς και οι παιδαγωγοί πιστεύουν ότι η ελευθερία και η αυτονομία στη διαδικασία της ανατροφής δεν έχουν ανάγκη από όρια, αφήνουν τα παιδιά τους στο κενό, ακριβώς γιατί τα παιδιά έχουν ανάγκη από σταθερά και σαφή πρότυπα, βάσει των οποίων μπορούν να προσανατολιστούν, να προχωρήσουν και να συγκριθούν. Σε αυτό το κενό είναι πολλά τα παιδιά που νιώθουν να στερούνται την αγάπη αλλά και την προσοχή των μεγάλων που τόσο την χρειάζονται.
• Η εφαρμογή αυτής της τακτικής αφήνει τα παιδιά μόνα τους, ανίκανα να συνάψουν κοινωνικές σχέσεις και επαφές. Πίσω από την απεριόριστη ελευθερία κρύβεται μια ανεπιθύμητη για το παιδί απομάκρυνση που του προκαλεί το φόβο της εγκατάλειψης, τον οποίο το παιδί δεν μπορεί να αντέξει. Η αντίδραση του παιδιού είναι συχνά η υπερκινητικότητα και η καταστροφική επιθετικότητα. Τα παιδιά χωρίς κανόνες νιώθουν σαν να μην έχουν έδαφος και νιώθουν ανίκανα να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις τις ζωής. Τα συναισθήματα που βιώνουν είναι μη ικανοποίηση – θυμός – έκρηξη. 
• Χωρίς κανόνες τα παιδιά φορτίζονται συναισθηματικά και πνευματικά. Έτσι παραβλέπεται η ανάγκη του παιδιού για συναισθηματικό και κοινωνικό προσανατολισμό και η επιθυμία του για αυτονομία και διαφοροποίηση. 

Τα όρια δεν είναι έλεγχος!

Όριο δε σημαίνει ασφυκτικός περιορισμός. Όποιος περιορίζει τα παιδιά κάτω από την ομπρέλα της προστασίας, τα κάνει διστακτικά και τελικά τα στερεί από πολύτιμές εμπειρίες που αποκομίζουν μόνο από την αντιπαράθεση, την τριβή και την επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους και το χώρο. Τα όρια δε στοχεύουν στην κυριαρχία αλλά στην υπόδειξη, στην προστασία και την προώθηση. Η απαγόρευση και η τιμωρία αλλοιώνουν τη θέληση και αποδυναμώνουν το σθένος του παιδιού. Η υπερβολική τάση για κυριαρχία μπορεί να οδηγήσει σε μια διαρκώς αυξανόμενη αποστείρωση, σε μια εκκένωση αλλά και απώλεια νοήματος στη σχέση γονέων – παιδιών.

Πώς θέτουμε όρια;;

• Αποφεύγουμε τα διπλά μηνύματα, πρέπει να εκπέμπουμε σιγουριά, αποφασιστικότητα, σταθερότητα και δύναμη η οποία διαφέρει κατά πολύ από την επιθετικότητα: τα παιδιά χρειάζονται ένα ασφαλές περιβάλλον που να μπορούν να εμπιστεύονται
• Η σταθερότητα δεν εκφράζεται με φωνές και απειλές, με φυσική ή ψυχική βία ούτε με κυριαρχία.
• Η σταθερότητα εκφράζεται με ήρεμο και σαφή τόνο στη φωνή, με συγκεκριμένο προσδιορισμό θέσεων, με εσωτερική βεβαιότητα, με αμοιβαίο σεβασμό και προσοχή.
• Όποιος θέτει όρια ρισκάρει να μην είναι πάντα αρεστός στα παιδιά, ρισκάρει να προκαλέσει την οργή, ακόμη και το θυμό τους.
• Όποιος θέτει όρια πρέπει να αναλογίζεται και τις συνέπειες σε περίπτωση καταπάτησής τους. Αυτό μπορεί να είναι επίπονο και κουραστικό, μπορεί να απαιτεί δύναμη και συγκράτηση ταυτόχρονα, μπορεί να συνεπάγεται αντιπαραθέσεις.
• Όποιος επιθυμεί να προβάλλει στα παιδιά του τα πρότυπα της ανεξαρτησίας και της αυτονομίας, πρέπει πρώτα ο ίδιος να είναι αυτόνομος και ανεξάρτητος, να έχει το σθένος να επιμένει στις πρωτοβουλίες του αλλά και το κουράγιο να αποδέχεται τις ατέλειές του. 

 

Τα όρια παρέχουν ασφάλεια και προστασία τόσο στα παιδιά μας όσο και σε εμάς, γι'αυτο είναι καλό να θέτονται από μικρή ηλικιά και με το σωστό τρόπο!

Η παιδικότητα υπό διωγμό!

Ζούμε στην εποχή της ταχύτητας και της βιασύνης. Τα πάντα γύρω μας τείνουν να γίνουν πιο εύκολα, πιο γρήγορα και τελικά πιο αποδοτικά. Το οξύμωρο ωστόσο είναι πως αν και θα περίμενε κανείς μέσα από την αυτοματοποίηση οι άνθρωποι να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, αντίθετα ο ελεύθερος χρόνος φαίνεται να είναι για πολλούς είδος πολυτελείας. Θύμα της παραπάνω κατάστασης είναι και η παιδικότητα της παιδικής ηλικίας.

 

Με το που γεννιούνται τα παιδιά σήμερα μπαίνουν σε έναν αγώνα ταχύτητας ωρίμανσης: Οι γονείς τους θέλουν να τα μάθουν να διαβάζουν, όσο γίνεται νωρίτερα, και καμαρώνουν όταν τα παιδιά τους μπορούν και αφομοιώνουν τρόπους ομιλίας, τραγούδια και βιβλία ενηλίκων. Πολλά από τα παιχνίδια που κυκλοφορούν μοιάζουν με μικρογραφίες ενήλικων εργαλείων και δεν επιτρέπουν στα παιδιά να εξασκήσουν την φαντασία τους και τη δημιουργικότητά τους χρησιμοποιώντας αντικείμενα του περιβάλλοντός τους για παιχνίδια ή φτιάχνοντας δικά τους ομαδικά παιχνίδια θέτοντας αυτοσχέδιους κανόνες. Στα παιδιά δίνεται έτοιμη μασημένη ενήλικη τροφή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι κούκλες που απευθύνονται σε κορίτσια και δεν παριστάνουν παιδικές μορφές αλλά ενήλικες νεαρές γυναίκες. Στην ηλικία του νηπιαγωγείου, πολλοί γονείς απαιτούν από τα παιδιά τους να μάθουν να διαβάζουν, σα να αγχώνονται πως στο δημοτικό θα είναι πολύ αργά για κάτι τέτοιο. Άλλωστε στο δημοτικό υπάρχουν ένα σωρό άλλες δραστηριότητες στις οποίες πρέπει να εμπλακούν για να μην θεωρούνται καθυστερημένα. Ξένες γλώσσες, φροντιστήρια, ιδιαίτερα και μη, μπαλέτο, γυμναστική, συνθέτουν το πιο πολυάσχολο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του πλανήτη μας. Το αποκορύφωμα γίνεται στο γυμνάσιο και κυρίως στο λύκειο. Η πλειοψηφία των εφήβων σε αυτές τις ηλικίες έχουν ελάχιστο προσωπικό χρόνο, η επικοινωνία μεταξύ τους γίνεται κυρίως μέσα από κινητά τηλέφωνα, λες και μπορεί η πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία να αντικατασταθεί από μερικές γραμμές σε ένα μήνυμα κινητού τηλεφώνου. Έτσι οι έφηβοι δεν επικοινωνούν μεταξύ τους σαν πρόσωπα σε διαλεκτικές σχέσεις αλλά σαν καρικατούρες σε αληθοφανείς αλλά όχι αληθινές ανθρώπινες σχέσεις. Οι χώροι διασκέδασης των εφήβων είναι στην πραγματικότητα χώροι εκτόνωσης όλης της πίεσης που δέχονται.  Όλα τα παραπάνω δεν μπορούν παρά να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ωρίμανση των παιδιών. Πρώτα απ όλα τα παιδιά που δεν παίζουν ομαδικά παιχνίδια δεν μαθαίνουν να σέβονται τους κανόνες για χάρη του παιχνιδιού κι επίσης δεν μαθαίνουν να χάνουν. Και οι δυο αυτές ιδιότητες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ψυχολογική επιβίωση κάποιου στη σημερινή ανταγωνιστική κοινωνία αλλά και για την εύρυθμη λειτουργία μιας κοινωνίας. Δεν αγαπούν την μάθηση, και αυτά που μαθαίνουν, κι ότι κανείς δεν αγαπά το ξεχνάει. Αποκτούν κακή σχέση με τα βιβλία και στην ενήλική τους ζωή τα αφαιρούν από τη ζωή τους. Δεν είναι τυχαίο πως στην ανάγνωση των βιβλίων η χώρα μας είναι από τις τελευταίες στην ευρωπαϊκή ένωση. Τέλος, σε πολλές περιπτώσεις δυστυχώς τα παιδιά δεν μοιράζονται ποιοτικό και ποσοτικό χρόνο με τους γονείς τους οι οποίοι κι αυτοί πολύ συχνά βιάζονται για να προλάβουν τις δικές τους δουλειές. Έτσι, στερούνται ένα πολύ σημαντικό συναισθηματικό στήριγμα για την ωρίμανσή τους. Ο αντίλογος θα μπορούσε να πει πως με την εντατικοποίηση της εκπαίδευσης τα παιδιά ετοιμάζονται για τις ανάγκες της ανταγωνιστικής κοινωνίας του αύριο. Το να μην ξέρει κανείς να χάνει και να σέβεται τους κανόνες, το να μην αγαπά τα βιβλία και το διάβασμα, το να μην έχει αναπτυγμένη φαντασία και δημιουργικότητα, το να δυσκολεύεται να αναπτύξει ισότιμες σχέσεις και το να υποφέρει από αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές στην παιδική του ηλικία δεν συνιστά προετοιμασία για καμιά κοινωνία αλλά ψυχολογική εξουθένωση και διαβατήριο για ανωριμότητα κατά την ενηλικίωση. Και πάντως, δεν είναι λιγότερο ανταγωνιστικοί οι πολίτες άλλων ευρωπαϊκών κοινωνιών (λ.χ. Φινλανδίας και Ιρλανδίας) που είχαν πολύ περισσότερο ελεύθερο χρόνο στην παιδική ηλικία και στην εφηβεία. Τα παιδιά στην παιδική ηλικία έχουν ανάγκη από πολύ ελεύθερο προσωπικό χρόνο, επαρκείς σχέσεις με τους γονείς τους, παιχνίδι, παιδικά τραγούδια, αυτοσχέδιο χορό και το δικαίωμα να κάνουν λάθη γιατί μέσα από αυτά κατακτείται η στέρεα γνώση. Ο εγκέφαλός τους αναπτύσσεται με τους δικούς του ρυθμούς και σε κάθε στάδιο ανάπτυξής του χρειάζεται αυτά τα ερεθίσματα που να μπορεί να τα αφομοιώσει και να τα κάνει πραγματικό του κτήμα . Οποιαδήποτε βιασύνη σε αυτό μπορεί να κάνει τα παιδιά να νιώθουν πως δεν είναι αρκετά έξυπνα με ιδιαίτερα δυσμενείς συνέπειες για την αυτοπεποίθησή τους. Θα έχουν την ευκαιρία να διαβάζουν ενήλικα βιβλία, να ακούν ενήλικα τραγούδια, να ζουν σε ανταγωνιστικά περιβάλλοντα σε όλη τους την ενήλικη ζωή.  Η παιδική ηλικία είναι μια φορά στη ζωή τους και δεν θα την ξαναζήσουν: Της αξίζει λίγο περισσότερος σεβασμός! Πηγή: http://e-psychology.gr/children-teens-family/200----